Georganiseerde misdaad en de zichtbare hand

Economische verklaringsmodellen zijn toegepast op tal van terreinen, inclusief vraagstukken van misdaad en straf. Op het terrein van de georganiseerde misdaad mag het theoretisch perspectief van het illegaal ondernemerschap zich in een grote populariteit verheugen. Daders worden in deze visie beschouwd als gewone naar winst strevende ondernemers, die zich bezighouden met activiteiten die min of meer toevalligerwijze illegaal zijn. In zijn oratie Georganiseerde misdaad en de zichtbare hand, uitgesproken bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Zware Criminaliteit en Rechtshandhaving aan de Vrije Universiteit Amsterdam, betoogt Kleemans dat het verschil tussen georganiseerde misdaad en legaal zakendoen groot is. Het creëren van vertrouwen en het beteugelen van wantrouwen vormen daardoor een steeds terugkerend probleem. Aan de hand van empirische onderzoeksresultaten op het terrein van transnationale georganiseerde misdaad, instapmechanismen, criminele carrières en manipulatie en geweld licht Kleemans toe dat het handelen van daders veel minder sterk wordt gestuurd door het marktmechanisme (of ‘de onzichtbare hand’) dan economen veronderstellen. Bij criminele samenwerking onder uitzonderlijke omstandigheden is de zichtbare hand veel belangrijker: de zichtbare hand van sociale relaties en de zichtbare hand van manipulatie en geweld.